το τι είναι κυριολεκτικό

Η τρέχουσα, κυριολεκτική χρήση πολλών όρων αποτελεί προϊόν εξειδίκευσης μιας αρχικής, ευρύτερης εφαρμογής τους. Ένα νήπιο χρησιμοποιεί αρχικά το «μαμά» σχεδόν αδιακρίτως, και μόνο σιγά σιγά μαθαίνει να κάνει σημαντικές διακρίσεις και τελικά περιορίζει το εύρος του όρου. Συνεπώς, ό,τι μοιάζει με νέα χρήση ενός όρου ίσως δεν είναι παρά η επανάχρησή του στο εσωτερικό μιας περιοχής η οποία είχε προηγουμένως εγκαταλειφθεί. Και ο τρόπος με τον οποίο ένας τρόπος ή ένα σχήμα εφαρμόζεται σε αυτή την περιοχή μπορεί να εξαρτάται από την ημι-συνειδητή ανάμνηση της προηγούμενης ενσάρκωσης του όρου. Υπ’ αυτή την έννοια, μια προσωποποίηση μπορεί να απηχεί έναν αρχέγονο ανιμισμό. Η επανεφαρμογή είναι ούτως ή άλλως μεταφορική, διότι το τι είναι κυριολεκτικό καθορίζεται από την τωρινή πρακτική και όχι από την προϊστορία. Η οικεία επικράτεια ενός σχήματος είναι η χώρα υποδοχής και όχι η χώρα γέννησης, ενώ ο παλιννοστών παραμένει ξένος, παρά τις μνήμες που επανέρχονται. Μια παρόμοια εξήγηση των μεταφορών προτάθηκε μαχητικά από τον Κασίρερ και άλλους. Όσο όμως διαφωτιστική ή και, κατά περίπτωση, αληθής και αν είναι, είναι προφανές ότι δεν κατορθώνει να εξηγήσει τις μεταφορικές εφαρμογές όλων, ή έστω των περισσότερων, όρων. Οι ενήλικες περιπέτειες μιας ετικέτας δεν είναι παρά μόνο σπάνια δυνατόν να αναχθούν στις παιδικές στερήσεις.

Nelson Goodman, «Γλώσσες της Τέχνης», Εκκρεμές 2005 (μετάφραση Πάνος Βλαγκόπουλος)