η διάλυση της ενότητας του καθημερινού

Συγχρόνως όμως, την περίοδο αυτή, η ίδια η εργασία τίθεται σε νέες, ορθολογικές βάσεις όσον αφορά στον χώρο και στον χρόνο που εκτελείται. Το γεγονός αυτό οδηγεί στη σταδιακή καταστροφή της παραδοσιακής μικροοικονομίας, η οποία βασιζόταν στην ενότητα οικιακής ζωής και εργασίας και σε μια ενιαία αντίληψη του χρόνου. Άμεση συνέπεια είναι η διάλυση της ενότητας του καθημερινού, ενότητα η οποία οριζόταν από την αλληλοδιαπλοκή ατομικών και κοινωνικών λειτουργιών, και ο σταδιακός διαχωρισμός της ιδιωτικής από τη δημόσια σφαίρα. Το ατομικό τελικά αναγορεύεται σε πρωτεύουσα, κανονιστική αξία, η οποία στο εξής ρυθμίζει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής. Σ’ ένα άλλο επίπεδο, ο εξορθολογισμός και η ιδέα μιας θεσπισμένης κοινωνικής τάξης [order], οδηγεί στην ακραία καταστολή σημαντικών εθιμικών πρακτικών, όπως οι καρναβαλικές γιορτές και οι τελετουργίες ανατροπής [rituals of reversal]. Πρακτικές οι οποίες στις παραδοσιακές κοινωνίες εξυπηρετούσαν μεταξύ άλλων ένα είδος αποφόρτισης των κοινωνικών συγκρούσεων*.

*Οι εκδηλώσεις των παραδοσιακών γιορτών (αυτές που μετά τον Μιχαήλ Μπαχτίν συνηθίζεται να αποκαλούνται καρναβαλικές) συνδέονταν άμεσα με μια συμπεριφορά αποχαλίνωσης και απειθαρχίας και ορισμένες φορές κατέληξαν σε γενικευμένες εξεγέρσεις, με καθαρά κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα. Οι κυρίαρχες τάξεις είχαν κάθε λόγο να επιζητούν την εξαφάνισή τους, κάτι που εν τέλει κατόρθωσαν αφ’ ενός με άμεσα κατασταλτικά μέτρα και αφ’ ετέρου με τη θεσμική περιθωριοποίησή τους στη μορφή ακίνδυνων και ελεγχόμενων εκδηλώσεων. Ακριβώς την ίδια αντιμετώπιση συνάντησαν και τα ομαδικά παιχνίδια, τα οποία είχαν μια παρόμοια λειτουργία στο πλαίσιο της παραδοσιακής κοινότητας και συχνά άπτονταν των εκδηλώσεων της γιορτής.

Γιώργος Βλάχος, «Η Συνείδηση ενάντια στο Νόμο», Έρασμος 1998