Αν επανεξετάσουμε κάπως την κοινότοπη ιδέα που έχουμε για την πραγματικότητα, θα ανακαλύψουμε πως δε θεωρούμε πραγματικό αυτό που όντως συμβαίνει, αλλά έναν συγκεκριμένο τρόπο που έχουν τα πράγματα να συμβαίνουν, ο οποίος μας είναι γνώριμος. Έτσι υπό αυτήν την συγκεχυμένη έννοια, πραγματικό δεν είναι τόσο αυτό που βλέπουμε όσο αυτό που προβλέπουμε. Όχι τόσο αυτό που λαμβάνουμε απ' έξω όσο αυτό που γνωρίζουμε. Και αν μια σειρά γεγονότων πάρει απρόσμενη εξέλιξη, τότε όλα μας φαίνονται απίθανα. Γι' αυτό οι πρόγονοί μας αποκαλούσαν την περιπετειώδη αφήγηση απάτη.
Η περιπέτεια θρυμματίζει σαν γυαλί την επίμονη, καταπιεστική πραγματικότητα. Είναι το απρόβλεπτο, το αδιανόητο, το καινούριο. Κάθε περιπέτεια είναι και μια αναγέννηση του κόσμου, μια μοναδική διεργασία. Δεν θα 'πρεπε να είναι και ενδιαφέρουσα;
Λίγο να ζήσουμε, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα σύνορα της φυλακής μας. Τριάντα χρόνια το πολύ, τόσο μας παίρνει να συνειδητοποιήσουμε τα όρια μέσα στα οποία θα κινηθούν οι πιθανότητές μας. Αποκτούμε επίγνωση του πραγματικού, και είναι σαν να υπολογίζουμε το μήκος μιας αλυσίδας που μας δένει τα πόδια. Τότε λέμε: "Αυτό είν' η ζωή; Τίποτα παραπάνω απ' αυτό; Ένας κλειστός κύκλος που επαναλαμβάνεται, πάντα ίδιος;". Να μια δύσκολη στιγμή για κάθε άνθρωπο.
Αυτό μου θυμίζει ένα υπέροχο σχέδιο του Γκαβαρνί. Πρόκειται για έναν γέρο που στέκεται προκλητικά δίπλα σ' ένα απ' αυτά τα κατασκευάσματα που δείχνουν τον κόσμο μέσα από μια τρύπα. Και ο γέρος λέει: Il faut montrer à l'homme des images, la réalité l'embête! ("Στον άνθρωπο πρέπει να δείξουμε εικόνες, με την πραγματικότητα ενοχλείται"). Ο Γκαβαρνί έζησε στο Παρίσι, ανάμεσα σε μια χούφτα συγγραφείς και καλλιτέχνες που υπερασπίζονταν τον αισθητικό ρεαλισμό. Η ευκολία με την οποία τα περιπετειώδη μυθιστορήματα γοήτευαν το κοινό τον εκνεύριζε. Και πράγματι, υπάρχουν αδύναμες φυλές που είναι ικανές να μετατρέψουν τη φαντασία, αυτό το ισχυρό ναρκωτικό που μας επιτρέπει να υπομένουμε το απεχθές βάρος της ύπαρξης, σε βίτσιο.
José Ortega y Gasset, "Αισθητικό Τρίπτυχο", Printa 2011 (μετάφραση Αλίκη Βασώνη, Αγγελική Μαυρομμάτη, Ειρήνη Οικονόμου, Τατιάνα Φραγκούλια, Ελίνα Χέλμη)
Η περιπέτεια θρυμματίζει σαν γυαλί την επίμονη, καταπιεστική πραγματικότητα. Είναι το απρόβλεπτο, το αδιανόητο, το καινούριο. Κάθε περιπέτεια είναι και μια αναγέννηση του κόσμου, μια μοναδική διεργασία. Δεν θα 'πρεπε να είναι και ενδιαφέρουσα;
Λίγο να ζήσουμε, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα σύνορα της φυλακής μας. Τριάντα χρόνια το πολύ, τόσο μας παίρνει να συνειδητοποιήσουμε τα όρια μέσα στα οποία θα κινηθούν οι πιθανότητές μας. Αποκτούμε επίγνωση του πραγματικού, και είναι σαν να υπολογίζουμε το μήκος μιας αλυσίδας που μας δένει τα πόδια. Τότε λέμε: "Αυτό είν' η ζωή; Τίποτα παραπάνω απ' αυτό; Ένας κλειστός κύκλος που επαναλαμβάνεται, πάντα ίδιος;". Να μια δύσκολη στιγμή για κάθε άνθρωπο.
Αυτό μου θυμίζει ένα υπέροχο σχέδιο του Γκαβαρνί. Πρόκειται για έναν γέρο που στέκεται προκλητικά δίπλα σ' ένα απ' αυτά τα κατασκευάσματα που δείχνουν τον κόσμο μέσα από μια τρύπα. Και ο γέρος λέει: Il faut montrer à l'homme des images, la réalité l'embête! ("Στον άνθρωπο πρέπει να δείξουμε εικόνες, με την πραγματικότητα ενοχλείται"). Ο Γκαβαρνί έζησε στο Παρίσι, ανάμεσα σε μια χούφτα συγγραφείς και καλλιτέχνες που υπερασπίζονταν τον αισθητικό ρεαλισμό. Η ευκολία με την οποία τα περιπετειώδη μυθιστορήματα γοήτευαν το κοινό τον εκνεύριζε. Και πράγματι, υπάρχουν αδύναμες φυλές που είναι ικανές να μετατρέψουν τη φαντασία, αυτό το ισχυρό ναρκωτικό που μας επιτρέπει να υπομένουμε το απεχθές βάρος της ύπαρξης, σε βίτσιο.
José Ortega y Gasset, "Αισθητικό Τρίπτυχο", Printa 2011 (μετάφραση Αλίκη Βασώνη, Αγγελική Μαυρομμάτη, Ειρήνη Οικονόμου, Τατιάνα Φραγκούλια, Ελίνα Χέλμη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου