κανένας δεν ήξερε τι έπρεπε να γίνει

Το εκτελεστικό απόσπασμα, οκτώ νεαροί πεζικάριοι στρατιώτες, ξεκίνησε με κανονικό στρατιωτικό βηματισμό για να καταλάβει τις θέσεις του, σηκώνοντας ψηλά το γόνατο στο κάθε βήμα, σύμφωνα με το κλασικό γερμανικό σύστημα. Οι τέσσερις γονάτισαν μπροστά, οι άλλοι τέσσερις στάθηκαν πίσω τους όρθιοι. Ο κατάδικος φαινόταν να τους περιεργάζεται.
Σε μια διαταγή, οι οκτώ άντρες σήκωσαν τα τουφέκια σε θέση βολής και δίπλα τους ο επικεφαλής αξιωματικός ύψωσε το ξίφος του έτοιμος να δώσει το πρόσταγμα: "Πυρ!"
Σημειώθηκε όμως κάποια καθυστέρηση. Ένα απ' τα γαϊδούρια, βόσκοντας στο χορτάρι, είχε μπει στο χώρο πίσω απ' τον κατάδικο και στη γραμμή σκόπευσης των φαντάρων.
Κανένας δεν φάνηκε να ξέρει εκείνη τη στιγμή τι έπρεπε να κάνει ή ποιος έπρεπε να το κάνει.
Ο κατάδικος είδε τι έτρεχε και, στρέφοντας, πήγε κουτσαίνοντας στο γαϊδούρι, έπιασε το σχοινί και ήρεμα, για να μην το τρομάξει, οδήγησε το ζώο πιο πέρα.
Στη διάρκεια αυτής της καθυστέρησης ο Σταύρος πλησίασε και πάλι τον κ. Φερνάν και του είπε:
"Λοιπόν, σερ, όταν τη σκεφτείς καλά την πρότασή μου -"
Η υπομονή του κ. Φερνάν είχε εξαντληθεί.
"Μα δεν έχεις κανένα ανθρώπινο αίσθημα;" είπε. "Να μιλάς για επιχειρήσεις σε μια τέτοια στιγμή! Δεν μπορείς να χωνέψεις ότι δεν θέλω κουβέντα για όλα αυτά τώρα; Θέλω να δω αυτό που γίνεται. Λοιπόν, για μια και τελευταία φορά: Σταμάτα!"
Ο Σταύρος συναίνεσε κουνώντας το κεφάλι, έσκυψε λίγο, όπως είχε δει τον κ. Φερνάν να κάνει πρωτύτερα, και ψιθύρισε:
"Εντάξει. Δεν θα ενοχλήσω άλλο - ως το βραδινό φαγητό απόψε". Και γυρνώντας τη ράχη απομακρύνθηκε.
Ο κατάδικος, αφού γύρισε πίσω στη θέση του στο λασπόχτιστο τοίχο, ξαναπήρε τη χορευτική στάση που είχε πριν και ύψωσε το κεφάλι ατενίζοντας και πάλι το εκτελεστικό απόσπασμα.
Ο αξιωματικός έδωσε το πρόσταγμα κατεβάζοντας με ορμή το ξίφος και ακούστηκε η ομοβροντία.
Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ήταν που ο Σταύρος είδε την Αλθαία στις πίσω σειρές του πλήθους. Είχε σκεπάσει το πρόσωπό της με τις παλάμες της.
Ένα μουρμουρητό όμως απλώθηκε ανάμεσα στους θεατές. Ο κατάδικος δεν ήταν νεκρός. Σφάδαζε στο έδαφος και σερνόταν προς την καρέκλα όπου καθόταν λίγο πριν.
Και πάλι κανένας δεν ήξερε τι έπρεπε να γίνει.
"Δεν τον πέτυχαν!" ξεφώνιζε ο Χάρολντ Έιλσγουερθ.
Η πρώτη γραμμή του εκτελεστικού αποσπάσματος σηκώθηκε όρθια. Οι στρατιώτες κοίταζαν τον αξιωματικό περιμένοντας διαταγές.
Ο κατάδικος προσπαθούσε τώρα να σηκωθεί και να σταθεί στα πόδια του, πιασμένος απ' την καρέκλα. Σαν παλιός στρατιωτικός έκανε σαν να ήταν δικό του καθήκον να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Καταφέρνοντας τελικά με μεγάλη δυσκολία να κρατήσει το κορμί του σε όρθια στάση με στήριγμα την καρέκλα, προσπάθησε να αντικρίσει και πάλι το εκτελεστικό απόσπασμα, όπως απαιτούσε το θάρρος του, αλλά δεν το 'βλεπε πουθενά.
Ο Χάρολντ Έιλσγουερθ έπνιγε με πολλή προσπάθεια ένα γέλιο.
"Οκτώ στρατιώτες!" ψιθύρισε στον κ. Φερνάν. "Οκτώ στρατιώτες και κανένας τους να μην πετύχει ένα ζωτικό σημείο του! Α, μα αυτή είναι πραγματικά μια πολύ καθυστερημένη χώρα".

Ηλίας Καζάν, "Πέρα από το Αιγαίο", Καστανιώτης 2000 (μετάφραση Μανώλης Κορνήλιος)