η υπολογισμένη βιαιότητα του καρχαρία

Κάπου κάπου πασπάτευε τα στήθια της που δεν της τα βύζαιναν πια τα χείλια του, κάποτε όμως ερχόταν η ώρα που έβγαινε μόνη της από το λήθαργό της κι όλη αυτή η απραγία γινόταν αγριάδα, αφρισμένη φουσκονεριά, απειλητική χιονοστιβάδα που μόνο οι επιβάτες του ελικοπτέρου διάσωσης κρίνουν -από ψηλά- ασήμαντο φαινόμενο της φύσης, ενώ τα θύματα, αφήνοντας την τελευταία τους πνοή, έχουν πια καταλάβει ότι ένα τέτοιο ξέσπασμα δεν μπορεί παρά να 'χε στόχο αυτούς τους ίδιους. Μέσα της θέριευε η υπολογισμένη βιαιότητα του καρχαρία. Σαν τη μάγισσα που καβαλάει το σκουπόξυλό της μες στη νύχτα και ξεκινάει για κάποια τελετή βρεφοκτονίας, αλαλιασμένη από τον άνεμο και από το παλούκι ανάμεσα στα πόδια της· σαν την πλανταγμένη νύφη που τρώγεται μπας και δεν πιάσει η σκόνη που έριξε στον άντρα της, η ανακατεμένη με αλισίβα· σαν κάθε βασίλισσα και κάθε πόρνη που θαμπώνεται από την ομορφιά του σμαραγδένιου της δαχτυλιδιού καθώς χύνει το δηλητήριο που έκρυβε στην πέτρα του μέσα σε παλιό κόκκινο κρασί, έτσι και η Χάγκαρ ενεργοποιόταν ξαφνικά από τις λεπτομέρειες της αποστολής της. Άρχιζε να τον παίρνει στο κατόπι. Όταν η γροθιά που βαρούσε στο στήθος της χαλάρωνε κι άφηνε το δάχτυλο να τεντωθεί, όταν και η παραμικρή επαφή μαζί του ήταν καλύτερη από το τίποτα, τότε άρχιζε να τρέχει ξοπίσω του. Ξέροντας ότι δεν μπορούσε να προκαλέσει την αγάπη του (και επειδή η σκέψη ότι μπορεί να μην τη σκεφτόταν καθόλου ήταν ανυπόφορη) αποφάσιζε να προκαλέσει το φόβο του.

Toni Morrison, "Το Τραγούδι του Σόλομον", Οδυσσέας 1983 (μετάφραση Αθηνά Δημητριάδου)

-εκλάμψεις του συνηθισμένου ανθρώπινου βίου-

βυζαντινή δημοκρατία

Ύστερα άρχισα τα τηλεφωνήματα. Επινόησα τα πιο απίθανα πράγματα για να σχηματίσω γνώμη για τους απέναντι. Τους τηλεφωνούσα λέγοντας πως είμαι μια τυφλή μαμή, ένα λαγουδάκι του Πλαίη Μπόυ, ο υπουργός Συντονισμού, ένας νεκρός ακαδημαϊκός που ήθελε να ταφεί, ένας αυτόματος τηλεφωνητής, ένας κοινωνιολόγος επικίνδυνα μαλάκας, ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, ασφαλιστής της Ιντεραμέρικαν, απ' την εκπομπή "Εσείς και το σώμα σας", απ' τη νεολαία της Βυζαντινής Δημοκρατίας, από τρομοκρατική αρμενική οργάνωση κι άλλα τέτοια. Ένας οχετός από ψευτιές τρύπωσε στα σύρματα του ΟΤΕ αλλά δεν τα βούλωσε. Αντίθετα, Μπλα μπλα στο μπλα μπλα άνοιξαν τα στόματα, ξεθαρρεύτηκαν οι γλώσσες και ξέρασαν τόση νεοελληνική απελπισία που παραλίγο να συγκινηθώ ο ηλίθιος.

Γιάννης Ξανθούλης, "Ο Μεγάλος Θανατικός", Αστέρι 1982

καθόλου αστείο

Είμαστε ένας-ένας κλεισμένοι στα κελιά μας. Από μια άποψη τα πιο αδύναμα πλάσματα. Μπορούν να μας κάνουν ότι θέλουν. Εκεί που κάθεσαι έρχονται, σε παίρνουν και σε πάνε, χωρίς να ξέρεις πού, σε άλλη φυλακή, στην άλλη άκρη. Αν δεν μας φοβόντουσαν τόσο, θα 'λεγα ότι είμαστε γι’ αυτούς πράγματα. Ο φόβος, όμως, που μας έχουνε διατηρεί την ανθρώπινή μας υπόσταση και στα μάτια τους.
Αυτά, λοιπόν, τα πιο αδύναμα πλάσματα, άλλο δεν σκέπτονται παρά την μοίρα του κόσμου. Όταν μας βγάζουνε από τα κελιά και βλεπόμαστε, γι’ αυτήν μιλάμε. Αυτή η έγνοια μας. Ξέρουμε κι εμείς μαζί με τόσους τι είναι η λαχτάρα της λευτεριάς, που σπαρταράει στον κόσμο. Και βλέπουμε πια καθαρά τους εχθρούς της. Τρέμουμε για την τύχη της χώρας μας, που την λέμε Ευρώπη. Γιατί ξέρουμε πως σ’ αυτήν κρατιέται η ελπίδα και πως γι’ αυτόν το λόγο απειλείται.
Είναι πολύ επικίνδυνο να συντηρείς την ελπίδα του ανθρώπου. Της Ελλάδας η υποδούλωση τι άλλο νόημα έχει; Φτιάξανε προγεφύρωμα. Άλλο ένα δίπλα σ’ εκείνα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Φοβούνται την Ευρώπη. Αυτήν την βασανισμένη νερομάνα ιδεών. Στα παμπάλαια χώματά της υπάρχουνε πάντα οι σπόροι τους. Οι απλοί της άνθρωποι τους συντηρούνε μέσα στον κόρφο τους, μ’ αυτήν την τόσο αυτονόητη εδώ ανησυχία του πνεύματος.
Σωστά την φοβούνται οι δήθεν πάμπλουτοι και πάνοπλοι. Εδώ, όταν λέμε για άνθρωπο, καταλαβαίνουμε νόημα. Αυτό που τον κάνει να είναι το μέτρο για όλα τα πράγματα. Αυτή, η πιο παλιά, η πιο σοφή και η πιο εκρηκτική μας σκέψη. Γι’ αυτήν τη σκέψη φοβούνται την Ευρώπη. Ξέρουνε πως κάποτε αναπόφευκτα θα παίξει το ρόλο της. Έτσι κι εμείς φοβόμαστε σήμερα γι’ αυτήν. Αυτήν έχουμε έγνοια. Εμείς, τα πιο αδύναμα πλάσματα. Κι όμως, αυτό δεν είναι καθόλου αστείο.

Γεώργιος Αλέξανδρος Μαγκάκης, "Γράμμα από τη Φυλακή για τους Ευρωπαίους", Ίκαρος 1974

-καθώς οι λειμώνες-