κανένα σημάδι, καμιά πληγή

Εδώ, στον τόπο που γεννήθηκα, λίγα μέτρα από τις τάφρους που άνοιξαν οι αρχαιολόγοι, λίγα μέτρα από την κούνια μου, κι οι τάρφοι είναι τάφοι ανοιχτοί που περιμένουν νήπια. Είναι εδώ, στο σταυροδρόμι που άνοιγε απ' τη μια τις κορφές των κυπαρισσιών κι από την άλλη σάλπιζε τις αναχωρήσεις είχαν τότε κίτρινο χρώμα μαργαρίτας, ίσως και λίγο άσπρο χαμομηλιού, είχανε έναν χαρταετό που ετοίμαζε το γυρισμό κι ο χρόνος ξέφτιζε πάνω στην ουρά του που σκορπιζόταν στον αέρα και δεν άφηνε κανένα σημάδι, καμιά πληγή.

Σ' αυτόν τον τόπο οι Μεγάλες Παρασκευές κι οι επιτάφιοι, της Αγιάς Μαρίνας το πανηγύρι, η τσίκνα του γύρου, η γεύση του ούζου και του κλεφτού φιλιού, η μυρωδιά του υπογείου που ανακάλυψα για πρώτη φορά απόψε, η μυρωδιά του περασμένου που είναι πιο έντονη, πιο διαπεραστική, που είναι η μόνη αλήθεια, το μόνο βέβαιο "έχω", τώρα που τίποτα πια δε θα μπορώ να έχω απ' όλα αυτά.

Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, "Αναδρομές", Θεμέλιο 1982

λευκή και παχύρρευστη

Όταν ανακάλυψα επιτέλους τα βιβλία, ούτε κι αυτά έγιναν τρόπος διαφυγής, αλλά μάλλον μια γλυκιά συμπύκνωση της πλήξης. Μπορούσα σχεδόν να την οπτικοποιήσω, λευκή και παχύρρευστη: το διάβασμα ήταν σαν να βυθιζόσουν σ' έναν γαλακτερό βάλτο. Έμενα με τις ώρες βουτηγμένη εκεί μέσα, μέχρι που ακόμα και το σώμα μου λυνόταν τελείως, και το στάσιμο υγρό εισχωρούσε στους πόρους μου. Ένιωθα πως ξαφνικά όλα αποκτούσαν νόημα, ήταν κάτι σαν μεταστοιχείωση, η ίδια η σάρκα μου μετουσιωνόταν σε πλήξη. Δεν μπορούσα να καταλάβω αν ένα βιβλίο μού άρεσε ή δεν μου άρεσε. Αλλά ποτέ δεν ήταν αυτό το ζητούμενο. Άλλωστε, και μόνο η ιδέα ότι το διάβασμα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε απόλαυση ήταν τελείως σατανική. Πού να μπλέκεις τώρα σε περιπέτειες; Ένα μόνο πράγμα φοβόταν η οικογένειά μου περισσότερο κι από το τοξικό νέφος του Τσερνόμπιλ: την απόλαυση.

Veronica Raimo, "Ας Πούμε πως Είμαι Εγώ", Δώμα 2024 (μετάφραση Δήμητρα Δότση)