συμμερίζεται και συλλειτουργεί

Λέγαμε πως το γελοίο είναι η κοροϊδία που ανασκαλεύει τα ελαττώματα, τις υπερβολές ή τις δυσμορφίες του άλλου. Το να αντλεί αυτός που γελοιοποιεί από το ελάττωμα του άλλου σημαίνει να τον υποτιμά μέχρι να τον αφήσει σε κατάσταση ελλείματος, στέρησης, έλλειψης των φυσικών ιδιοτήτων του πράγματος. Ο ελαττωματικός τον οποίο προπηλακίζει εκείνος που γελά κοροϊδευτικά είναι ένας εκκεντρικός: κάνει ό,τι γουστάρει χωρίς να δίνει λογαριασμό (κάνει το ελάττωμά του αρετή) και τοποθετείται σε ένα διαφορετικό κέντρο. Γιατί το γελοίο λειτουργεί μέσω της εξομοίωσης. Για να γελοιοποιήσεις, πρέπει πρώτα να τηρείς τη νόρμα, να ενσωματωθείς σε αυτήν, να μάθεις από μνήμης το αλφάβητο της φυλής στην οποία έχεις βρεθεί, να φέρεις μαζί με τον άλλο το βάρος της κουλτούρας. Αυτός που γελοιοποιεί συμμερίζεται και συλλειτουργεί. Γι' αυτό, όταν παρατηρεί μια ανωμαλία, ένα ελάττωμα, μια απόκλιση από την τάξη, που στα μάτια του δεν μπορεί παρά να είναι τερατώδες, ενεργοποιεί τον συναγερμό του γέλιου: η ατέλεια, είτε σωματική είτε ηθική, εκτίθεται σε κοινή θέα. Αν αυτό που αντιλαμβάνεται στον άλλο δεν είναι ελάττωμα αλλά υπερβολή, κάτι το παράξενο, ασυνήθιστο, πέραν του συνήθους αλλόκοτο ή πρωτότυπο, ραπίζεται μέσω της δράσης του τραυματικού γέλιου εκείνος δι' αυτού του τρόπου απομακρύνεται από το μονοπάτι το οποίο έχουν χαράξει οι πολλοί.

Vicente Ordóñez Roig, "Το Γελοίο ως Πολιτικό Εργαλείο", Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2022 (μετάφραση Έφη Γιαννοπούλου)