πού πάμε άμα πεθαίνουμε

-Εγώ πριν απ' τον πόλεμο, ήμουν στην Ελλάδα, είπε με καημό ο Σνάιντερ! Κι αφότου έφυγα... «Με την ψυχή γυρεύω των Ελλήνων τη χώρα».

Άρχισε να διηγιέται στη Γιαννίνα πως σαν αντιπρόσωπος μιας βιομηχανίας ηλεκτροεργαλείων είχε ταξιδέψει στην Ελλάδα απ' τη Μακεδονία ως την Κρήτη... «Κάποτε πήγαμε εκδρομή σ' ένα χωριό, ένα ψαροχώρι... ήταν, στάσου να δεις... (Βάρεσε τη γροθιά του στο τραπέζι και φώναξε ενθουσιασμένος)... στο Πήλιουν... Καθήσαμε σε μια ταβέρνα. Ήταν λοιπόν ένα γεροντάκι εκεί και με ρώτησε "τι είμαι, τι δουλειά κάνω"... Του είπα. Το γεροντάκι ήταν τεχνίτης βαρελάς. Άμα άκουσε για ηλεκτροεργαλεία με ρώτησε: "Ξέρεις πού πάμε άμα πεθαίνουμε;". Απάντησα πως δεν ξέρω ακόμα. Το γεροντάκι παραξενεύτηκε: "Εσύ δεν ξέρεις, που ανακατεύεσαι με τον ηλεχτρισμό;". Μου 'δειξε τη λάμπα του ηλεκτρικού... "Να πού πάμε, είπε. Μέσα στη λάμπα... γινόμαστε ηλεχτρική ενέργεια. Άλλος σαράντα κεριών, άλλος εξήντα, άλλος εκατό! Ανάλογα με όσα είδες άμα ζούσες!.. Κατάλαβες; Γιατί τρέχεις από δω κι από κει, μείνε στο χωριό μας θα μάθεις πολλά. Εγώ εδώ στο χωριό τα 'μαθα όλα..."». 

Ο Σνάιντερ είχε γύρει στην καρέκλα του και γελούσε μ' όλη του την καρδιά. Τον είχα ακούσει ίσα με δέκα φορές να διηγιέται αυτη την ιστορία. Της είχε μάλιστα δόσει και όνομα... την έλεγε «η εκδρομή».

Ιάκωβος Καμπανέλλης, «Μαουτχάουζεν», Θεμέλιο 1965

το σαρακότσι

Μια νύχτα, όπως βγαίνω να παλέψω με τα φαντάσματα, διακρίνω κάτω από τη φωτιά της πανσελήνου, στην απάτητη, χορταριασμένη αυλή της Σαρακώτσαινας, δυο μανταλάκια απολιθωμένα να δαγκώνουν με πείσμα τη σκουριά και αγριεύομαι, θλίβομαι. Αλυχτάει η ψυχή μου. Και παίρνω την άλλη μέρα και φτιάχνω μόνο μου, όπως-όπως, από πεταμένα κλαδιά λυγαριάς και καρυδιάς, ένα έλκηθρο μικρό, θεόστραβο, αλλά με γερά, πλατιά πατήματα, για να μπορεί να γλιστράει στα χορτάρια.

Έκτοτε, νύχτα μπαίνει, νύχτα βγαίνει, παίρνω το έλκηθρο κι ανεβαίνω, χτενίζω τα κατσικόδρομα, μαυλίζοντας τις μνήμες μου να 'ρθουν να μισαρίσουν. Τις βλέπω πάντα μόλις πιάσει η χαραή να ξεπροβάλουνε σε σμήνος μέσα απ' τα σκοτάδια. Έχουν το σχήμα μικρού χελιδονιού ή ορτυκιού, σαν μανταλάκια σπασμένα στην ανάταση και πετώντας γύρω μου στροβιλικά, αρχίζουν να χιονοβολούν το έλκηθρο με μικρούς αιμοπόρφυρους καρπούς - κράνα, σμέουρα και κυνόροδα που τα βαστούν στα νυχοπόδαρά τους. Έπειτα, μόλις φορτώσουνε το έλκηθρο, έρχονται και με περικυκλώνουν - γίνονται όλες ένα, σαν μανδύας περιστρεφόμενου δερβίση. Και ορμάνε, πέφτουν άτακτα πάνω στα χέρια και στα πόδια μου, σκίζοντας και αρπάζοντας τον οβολό που τους αναλογεί - το σαρακότσι τους.

Κάθε νύχτα που ανεβαίνω κακαδιασμένος, τρύπιος να συγχρωτιστώ με τα φαντάσματα, αναλογίζομαι το πώς έμπλεξα και παλεύω μια ζωή με τα κρύφια και με τ' άδηλα. Αλλά πάντα συμπεραίνω, πως ίσως να φταίει που με τρομάζει τόσο η θανατερή ροή των πραγμάτων.

Κωνσταντίνος Δομηνίκ, "ώπα-ώπα, μπλάτιμοι", Ενύπνιο 2021 

λευκώματα

Έτυχε να γνωρίσω αρκετούς μανιώδεις συλλέκτες στη ζωή μου. Λίγοι όμως είχαν αυτό το πάθος. Ένας απ' αυτούς είναι ο πατέρας μου που μάζευε γραμματόσημα. Τα καλοκαίρια που γυρνούσε από τα μπάρκα, έφερνε μαζί του ένα σωρό γραμματόσημα από τις χώρες που έχει δέσει το καράβι. Τον θυμάμαι πολλά απογεύματα να κάθεται σκυφτός πάνω από τα λευκώματά του που τα είχε μοιράσει σε ηπείρους και χώρες και να τοποθετεί προσεκτικά τα νέα του συλλεκτικά κομμάτια μέσα σε διαφανείς ζελατίνες. "Δεν διαχωρίζεις τα γραμματόσημα μόνο σε χώρες αλλά και σε χρονολογίες και σε κόστη", μου έλεγε κάθε φορά που καθόμουν δίπλα του και παρακολουθούσα τις λεπτές του κινήσεις. Μέσα από το πάθος του πατέρα μου, είχα ξεκινήσει κι εγώ μια συλλογή με ξένα χαρτονομίσματα και κέρματα που μου έφερνε από κάθε του ταξίδι, αναθέτοντάς μου να τα τακτοποιώ σε ειδικά λευκώματα.

Άραγε ποια μανία μας οδηγεί σ' αυτό το πάθος; Τι είναι αυτό που μας παρακινεί να γίνουμε συλλέκτες διαφόρων αντικειμένων; Μία ιδιάζουσα τάση που μας αναθέτει να συγκεντρώνουμε και να τακτοποιούμε τον προσωπικό μας θησαυρό, πιστεύοντας πως ίσως έτσι αποκτήσουμε την αίσθηση μιας διακριτικής αυθυπαρξίας.

Γιώργος Χατζελένης, "Βαλκανευτές", Ενύπνιο 2021