Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου 2015

αίξυφσα

Με καταστρέφετε δεσποινίς! Νέος είμαι
Κινδυνεύει η λογοτεχνική μου σταδιοδρομία
θα φύγω λοιπόν.
Προτού όμως εγκαταλείψω για άλλη μια φορά αυτό τον τόπο
Οφείλω να σας παρουσιάσω μια όαση που ανακάλυψα.
Μια πηγή στην ασφυξία αναβλύζει ανάσες καθαρές και εκβάλλει τα διοξείδια.
Την ονόμασα αίξυφσα εκθεμελιώνοντας τη δόξα ενός νεκρού εδωδιμοπώλη.

Θάνος Γώγος, "Γλασκώβη", Θράκα 2014

να κι άλλο ένα

Καθώς διασχίζαμε τη λεωφόρο Μπεν Γκουριόν, άναψαν τα φώτα του δρόμου, αν και δεν χρειαζόταν ακόμα. Το φως της ημέρας υποχωρούσε σιγά σιγά. Το μισό στερέωμα φωτιζόταν από μια κόκκινη λάμψη που διακοπτόταν κατά διαστήματα από ισχνά σύννεφα. Πέρα από τους συνήθεις βραδινούς ήχους, μια γυναίκα να φωνάζει στο παιδί της να επιστρέψει στο σπίτι αμέσως, η μελό μουσική από την πιτσαρία Palermo, ο ψίθυρος των μεταλλικών πινακίδων που σείονταν στο πέρασμα του δυτικού ανέμου, πέρα από όλα αυτά υπήρχε μια βαθιά, απέραντη σιωπή. Στο τέρμα της λεωφόρου Μπεν Γκουριόν, εκεί όπου αρχίζει η γκρίζα έκταση, είχαν ανάψει μια φωτιά με χαμόκλαδα από την οποία αναδυόταν καπνός. Αυτός και τα τρία σκυλιά του κάθονταν στο έδαφος ακίνητοι και παρατηρούσαν τη φωτιά. Πάνω από τα κεφάλια τους ένα απαθές κοράκι στιγμάτιζε τον ουρανό με μια μαύρη κηλίδα με φόντο τη διασκορπισμένη από τα σύννεφα λάμψη του λυκόφωτος. Να κι άλλο ένα. Κι ακόμα ένα. 

עמוס עוז, "Νύχτα στο Τελ Κένταρ", Καστανιώτης 1998 (μετάφραση Χρυσούλα Παπαδοπούλου)

Παρασκευή 20 Φεβρουαρίου 2015

ο αλλότριος λόγος

Ο αλλότριος λόγος, λοιπόν, έχει μια διπλή εκφραστικότητα: τη δική του, που είναι ακριβώς η αλλότρια, και την εκφραστικότητα του εκφωνήματος που περικλείει τον αλλότριο λόγο. Όλα αυτά μπορούν να συμβούν, πάνω απ' όλα, εκεί όπου ο αλλότριος λόγος (ακόμη κι αν είναι μια μόνο λέξη που αποκτά την αξία ενός ολόκληρου εκφωνήματος) παρατίθεται ρητά και διακρίνεται (μέσω εισαγωγικών): οι αντηχήσεις της εναλλαγής των λεκτικών υποκειμένων και των διαλογικών τους σχέσεων γίνονται αντιληπτές σε αυτήν την περίπτωση με σαφήνεια. Αλλά, επιπλέον, σε κάθε εκφώνημα, σε μια πιο προσεκτική εξέταση στο πλαίσιο των συγκεκριμένων συνθηκών της λεκτικής επικοινωνίας, μπορούμε να ανακαλύψουμε μια ολόκληρη σειρά αλλότριων λόγων, μισοκρυμμένων ή υπόρρητων και με διαφορετικό βαθμό αλλοτριότητας. Γι' αυτό ένα εκφώνημα φαίνεται αυλακωμένο από μακρινές και μόλις αντιληπτές αντηχήσεις των εναλλαγών των λεκτικών υποκειμένων, των διαλογικών αποχρώσεων και των πολύ αδυνατισμένων συνοριακών ιχνών των εκφωνημέτων που κατέληξαν να γίνουν διαπερατά για την εκφραστικότητα του δημιουργού.

Михаил Бахтин, "Το Πρόβλημα των Ειδών του Λόγου", Futura 2015 (μετάφραση Βασίλης Αλεξίου, Μανώλης Δαφέρμος)

Κυριακή 15 Φεβρουαρίου 2015

-άντρας με κάποια πείρα ανασκαφών στην αίγυπτο-


οι κρυψίνοες

Είναι προφανές ότι εκείνα τα χρόνια, που δεν υπήρχε η σημερινή αφθονία και τυποποίηση, ούτε το κάπνισμα διατελούσε εν διωγμώ, κάθε πακέτο συνιστούσε διακριτικό ομοταξίας, ορισμό κοινού ενδιαφέροντος, απαρχή γνωριμίας, σύναψη σχέσεων, βαθμό συγγενείας σχεδόν. όπως και η εφημερίδα άλλωστε. Μόνο που το πακέτο δεν σηματοδοτούσε απλώς μια γευστική προτίμηση, αλλά κατέτασσε αυτομάτως τον κάτοχό του σε συγκεκριμένο σημείο της ταξικής όσο και της αισθητικής διαστρωμάτωσης.
Τα βιβλία μας επιβεβαίωναν ότι η αντανακλαστική κίνηση, μόλις καθίσεις να καταθέσεις τα τσιγάρα στο τραπέζι, όπως ο Άμουδσεν τη σημαία του φθάνοντας στον Νότιο Πόλο, ερμηνεύεται ως γενναιόδωρη διάταξη των δεδομένων σου επί τάπητος (σε κοινή θέα και κοινή χρήση), σαν να υπογράφεις αυτοβούλως δήλωση κοινωνικών φρονημάτων, να ομολογείς με παρρησία θρήσκευμα ζηλωτού σε ολομέλεια τροτσκιστών, ή να δηλώνεις άθεος ενώπιον ιεροεξεταστών, ενώ ταυτοχρόνως περιχαρακώνεις συμβολικά τον ελάχιστο ζωτικό σου χώρο, όπως ορίζει ο σκύλος την απαράβατη ζώνη του, όπως το κολεόπτερο αφήνει το στίγμα του στο άνθος που τρύγησε για να δηλώσει το τετελεσμένο της κυριότητάς του και να μην χρονοτριβήσουν τα άλλα στον στήμονα του κενού. Οι κρυψίνοες χρησιμοποιούσαν ως προκατάληψη τσιγαροθήκες και ταμπακιέρες.

Δημήτρης Καλοκύρης, "Σκυλιά στον Αέρα", Τόπος 2007

Παρασκευή 6 Φεβρουαρίου 2015

αγάπες

Μ' αρέσουν τα γυμνά κράσπεδα
(της πατρίδας μου),
οι γυμνές αλήθειες
οι γυμνοί άνθρωποι
οι γυμνές συγνώμες
οι γυμνές αγάπες
οι γυμνές αμαρτίες
τα γυμνά όνειρα
τα γυμνά ευχαριστώ...

Μ' αρέσουν οι τρελοί
οι αλήτες
οι αλλιώτικοι
οι γύφτοι
οι ονειροπαρμένοι
οι αλαφροΐσκιωτοι
(γιατί κι όλοι αυτοί γυμνοί είναι)

Αδάμος Α. Μουζουρής, "Ανεράδα Δροσιάς και Λάβρας", Γερμανός 2009

Δευτέρα 2 Φεβρουαρίου 2015

ο πυρήνας

"Η Ζωή Μου." Όταν σκέφτομαι αυτές τις λέξεις βλέπω μπροστά μου μια αχτίδα φωτός. Όταν τις σκέφτομαι καλύτερα η αχτίδα παίρνει τη μορφή κομήτη με κεφάλι και ουρά. Η πιο φωτεινή άκρη, το κεφάλι, είναι τα παιδικά μου χρόνια και τα χρόνια που μεγάλωνα. Ο πυρήνας, το πιο συμπαγές μέρος, είναι τα πρώτα παιδικά χρόνια, τότε που διαμορφώνονται τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της ζωής μας. Προσπαθώ να θυμηθώ, προσπαθώ να εισχωρήσω στον καιρό εκείνο. Είναι όμως δύσκολο να κινηθεί κανείς σε κείνες τις συμπαγείς περιοχές, είναι επικίνδυνο, αισθάνομαι σαν να πλησιάζω τον θάνατο. Πίσω πίσω λεπταίνει ο κομήτης - εκεί βρίσκεται το μακρύτερο μέρος, η ουρά. Γίνεται όλο και πιο αραιός, αλλά και πιο πλατύς. Βρίσκομαι τώρα στην άκρη της ουράς, είμαι εξήντα ετών καθώς γράφω αυτά εδώ.

Tomas Tranströmer, "Οι Μνήμες με Βλέπουν", Σαιξπηρικόν 2014 (μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου)