νοβάλις

Ο Νοβάλις αξιώνει να προσδώσει μορφή σε μια πλήρη ολότητα της έκδηλης, εντεύθεν υπέρβασης, δεδομένου ότι δεν πρόκειται εδώ, με κανένα τρόπο για άμεση ή έμμεση "επίδραση", αλλά για μια απριορική κοινότητα τάσεων. Γι' αυτόν το λόγο, όπως συμβαίνει με την υφολογία των ιπποτικών εποποιιών, η υφολογία της δεδομένης μορφής τείνει αποκλειστικά στο παραμύθι. Όμως, ενώ οι επικοί συγγραφείς του Μεσαίωνα προσανατολίζονται, με αφελή και πηγαία επική διάθεση, προς την αναπαράσταση του εδώ κόσμου και δεν αντιλαμβάνονται την εμπνευσμένη παρουσία της υπέρβασης και της μεταμόρφωσης του πραγματικού σε φανταστική αφήγηση, παρά ως αποκύημα της ιστορικο-φιλοσοφικής κατάστασής τους, στον Νοβάλις αυτή η μυθώδης πραγματικότητα γίνεται ο συνειδητός σκοπός της δημιουργίας του, αποκατάσταση μιας διαρραγείσας ενότητας μεταξύ πραγματικού και υπερβατικού. Γι' αυτόν το λόγο δεν καταλήγει σε μια ολοκληρωμένη και οριστική σύνθεση. Το πραγματικό καθηλώνεται από τη γήινη πεζότητα που προκαλεί η έλλειψη ιδεών και ο υπερβατικός κόσμος, αφού προέρχεται απευθείας από τη φιλοσοφική-αξιωματική σφαίρα του αφηρημένου, γίνεται τόσο αέρινος, τόσο κενός περιεχομένου, ώστε τα δύο αυτά στοιχεία να ενοποιούνται οργανικά και να διαμορφώνουν μια ζωντανή ολότητα. Κατ' αυτό τον τρόπο η αισθητική αδυναμία που ο Νοβάλις διαπιστώνει στο έργο του Γκαίτε, γίνεται ακόμη μεγαλύτερη και αξεπέραστη στο ίδιο το έργο του: η νίκη της ποίησης, η μεταμορφωτική και λυτρωτική κυριαρχία της σε ολόκληρο το σύμπαν, δεν έχει τη δύναμη να εισαγάγει σ' αυτό τον παράδεισο ό,τι κρίνεται πεζό και γήινο. 

György Lukács, "Η Θεωρία του Μυθιστορήματος", Πολύτροπον 2004 (μετάφραση Ξανθίππη Τσελέντη)