δεν ήταν ο θεός

Μετά ζήτησε από τον Βλκ να του δώσει άδεια άνευ αποδοχών και για μια εβδομάδα ρίχτηκε στην κραιπάλη, όπως ο επιτυχών στις εισαγωγικές εξετάσεις που νομίζει πως το χειρότερο στη ζωή του έχει περάσει.
Και όντως έτσι ήταν. Ανακάλυψε πως το Κράτος δεν ήταν ο Θεός, και κατά έναν παράξενο τρόπο η διατύπωση αυτή δεν τον λύγισε, επιτέλους ωρίμασε ως πολίτης. Κατάλαβε πως θα πραγματοποιούσε τα όνειρά του μόνο αν κοιτούσε τη δουλειά του και όχι με το να πειραματίζεται στο χώρο της υψηλής πολιτικής, όπου εύκολα μπορούσε να πυροβοληθεί ή να χτυπηθεί από κάποιον αδέσποτο μετεωρίτη. Κατάλαβε πως μόνο μια τίμια δουλειά θα του επέτρεπε να ξεδιπλώσει όλο το ταλέντο του, και αυτό μάλιστα υπό την προστασία του νόμου. Δεν αποκήρυξε όμως το παρελθόν του -σιχαινόταν τους άντρες που μετάνιωναν δημόσια για τις πράξεις τους- το έβλεπε με κριτικό μάτι, αλλά με κατανόηση, όπως βλέπει ένας καλλιτέχνης τα πρώιμα έργα του. Προσπαθούσε να σταθεί στα θετικά στοιχεία και ν' αποφύγει τα προηγούμενα λάθη, κυρίως όμως τον απεριόριστο ενθουσιασμό και την τυφλή εμπιστοσύνη.
Χάρη σ' αυτά βρήκε στην κοινωνία, όπου η Επανάσταση είχε γίνει ένας γερός θεσμός, μια σταθερή θέση και λίγο αργότερα και τον πραγματικό πατέρα του, που τόσο πολύ τον είχε αναζητήσει - όχι στο πρόσωπο ενός από τους τυχοδιώκτες που έρχονται και παρέρχονται χωρίς να είναι σε θέση να ικανοποιήσουν τις βασικές ανάγκες των παιδιών, αλλά στο πρόσωπο ενός άντρα τόσο καλλιεργημένου, ισορροπημένου και χρήσιμου όπως ήταν ο Βλκ.

Pavel Kohout, "Η Δήμιος", 2008 (μετάφραση Σόνια Στάμου-Ντορνιάκοβα)