η λαϊκή μούσα δούλευε άφαντη

Το δημοτικό τραγούδι, με τη μορφή που μας παρουσιάζεται σήμερα, δεν μπορεί βέβαια να γεννήθηκε απότομα σαν ένα θαύμα, παρά είναι αποτέλεσμα εξέλιξης μακρόχρονης καλλιέργειας κι αργόπορης διάπλασης, όπως συμβαίνει μ' όλες τις μορφές που βγαίνουν από τα σπλάχνα του λαού. Τη δημοτική ποίηση τη χαρακτηρίζει ένα ενιαίο πνεύμα κι από τα παλιά ως τα νέα δείγματά της η ενότητα που παρουσιάζει είναι καταπληκτική. Δεν έχουμε ολόκληρο το δρόμο της εξέλιξης που ακολούθησε το δημοτικό τραγούδι, γιατί πολύ αργά άρχισαν να καταγράφονται τα δημιουργήματα αυτού του λαού. Μα μέσα σε τόσους αιώνες σιωπής, που δεν παρουσιάζεται κανένα δείγμα αυτής της ποίησης, είναι φυσικό να υποθέσει κανείς πως η λαϊκή μούσα δούλευε άφαντη, ξεκινώντας από αρχαίες πηγές και πως μέσα στην πορεία της τα παλιά δημιουργήματά της χάθηκαν, όπως χάνονται ολοένα και σήμερα μπροστά στα μάτια μας όσα δεν καταγράφονται. Όπως παρατηρήθηκε από πολλούς, ακόμα και το ίδιο τ' όνομα τραγούδι κι η λέξη τραγουδώ, που συνοδεύει από πολύ παλιά τη δημοτική μας ποίηση, υποβάλλει την ιδέα πως μπορεί η ποίηση αυτή να κρατιέται από πολύ παλιές ρίζες, και να 'χει κάποια σχέση με την ανάμνηση της αρχαίας τραγωδίας και με τα χορικά της, απ' όπου ίσως μερικά είδη της μπορεί και να ξεκίνησαν είτε σαν μίμηση, είτε σαν παραφθορά. Την ίδια την ιδέα της αρχαίας καταγωγής υποβάλλουν και μερικά τραγούδια εποχικά, όπως τα χελιδονίσματα, ή μερικά ναυτικά επιφωνήματα, που μοιάζουν με αρχαία. Κι είναι πάντα πιθανό πως, όπως η γλώσσα ακολούθησε μια εξέλιξη κρατώντας τους συνδέσμους της με την αρχαία κι όπως πίστεις, συνήθειες και δεισιδαιμονίες διατηρήθηκαν μέσα στο λαό από τη ζωή της αρχαιότητας, το ίδιο να 'γινε και με το δημοτικό τραγούδι και με την εξέλιξή του, να κράτησε δηλαδή κάποια στοιχεία και κάποιους συνδέσμους με τις αρχέγονες πηγές του.

Μάρκος Αυγέρης, "Ζητήματα της Λογοτεχνίας μας", Σύγχρονη Εποχή 1979