γιατί δεν υπάρχει ανάμνηση χωρίς παρόν

Η ζωή ενός ανθρώπου ούτε εξιστορείτε ούτε γράφεται. Η ζωή ενός ανθρώπου που αγάπησε τον κόσμο και τον σεργιάνισε, είναι ακόμα πιο δύσκολο να χωρέσει σε μια αφήγηση. μα αν αυτός ο άνθρωπος υπήρξε ένας παθιασμένος, που γνώρισε όλες τις κλίμακες της ευτυχίας και της δυστυχίας περιδιαβαίνοντας τον κόσμο, τότε το να προσπαθήσεις να δώσεις μια εικόνα της ζωής του είναι σχεδόν αδύνατο. Αδύνατο γι' αυτόν τον ίδιο κατ' αρχή. Και μετά για κείνους που θα τον ακούνε.
Η χάρη, η γραφικότητα, το ενδιαφέρον της ζωής ενός ανθρώπου με ψυχή παντοδύναμη, ταραγμένη, και ταυτόχρονα τυχοδιωκτική, δεν συγκαταλέγεται πάντα ανάμεσα στα λαμπρά κατορθώματα τούτης της ζωής. στη λεπτομέρεια ενεδρεύει συχνά η ομορφιά. Όμως ποιος θα πρόσεχε τη λεπτομέρεια; ποιος θα τη γευόταν; Και το κυριότερο ποιος θα την καταλάβαινε;
Να γιατί υπήρξα πάντοτε εχθρός του "διηγηθείτε μας κάτι απ' τη ζωή σας!"...
Υπάρχει ακόμα μια δυσκολία: όταν αγαπάμε δε ζούμε μόνοι, ακόμα κι όταν δε θέλουμε ν' αγαπηθούμε, όπως στη δική μου περίπτωση, τώρα πια. αυτό είναι λίγο-πολύ αληθινό για τους παθιασμένους που δεν έπαψαν να ζουν με τις αναμνήσεις τους, γιατί δεν υπάρχει ανάμνηση χωρίς παρόν. Θέλησα πραγματικά να σκοτωθώ. Το θέλησα ειλικρινά πολλές φορές στη ζωή μου. Μα οι αγαπημένες φιγούρες του παρελθόντος παρουσιάζονταν ολοζώντανες να μου γλυκάνουν την καρδιά, ν' αντικαταστήσουν την πίκρα μου με χαρά, να μ' υποχρεώσουν να πιστέψω πάλι στον άνθρωπο.

Panait Istrati, "Κύρα Κυραλίνα", Κάκτος 1987 (μετάφραση Όλγα Τρέμη)