μια λίγο διαφορετική εκδοχή

Όσο για τα τοπία με πλαγιές ή τις θέες βουνών, ο ίδιος ο Μωμ ο Χαράκτης έλεγε: «Νομίζω ότι τα φυσικά τοπία είναι ζώα σαν και μας. Ο χείμαρρος που κατεβαίνει με ορμή ή τ’ αυλάκι που ανοίγει είναι σαν το πουλί που γυρνοβολά στον αέρα και τον γάιδαρο που σκαρφαλώνει διστακτικά. Οι οροφές των σκοτεινών σπηλαίων είναι γεμάτες από τις μορφές των αστερισμών. Οι αρκούδες των Πυρηναίων που στέκονται όρθιες στα πίσω τους πόδια είναι πελώριες καραβέλες που κλυδωνίζονται μες στους τυφώνες».
Έχουμε μια λίγο διαφορετική εκδοχή από τον Γκρυνεχάγκεν: «Μια μέρα που σχεδίαζε εικόνες του παραδείσου, καθισμένος πάνω στην ταράτσα του στη Ρώμη, ο συντεχνίτης του, ονόματι Πουαγύ, από την Αμπεβίλ, παρατηρώντας την ακινησία του και το πρόσωπό του που ήταν εξαιρετικά συγκεντρωμένο, του είπε στ’ αστεία: “Πιστεύετε ότι στον παράδεισο θα έχει ανάλογες εκστάσεις;” Αλλά ο Κύριος Μωμ διατήρησε το σοβαρό του ύφος και του είπε ότι ακόμα και στον παράδεισο έτσι θα είναι. “Και τις έχει φανταστεί ο Θεός αυτές τις εκστάσεις;” τον ρώτησε ο Πουαγύ. Ο Κύριος Μωμ του απάντησε στο ίδιο σοβαρό ύφος: “Η ύλη φαντάζεται τα ουράνια. Μετά τα ουράνια φαντάζονται τη ζωή. Μετά η ζωή φαντάζεται τη φύση. Μετά η φύση γεννοβολά και εκδηλώνεται με διάφορες μορφές που κατά πάσα πιθανότητα δεν τις συλλαμβάνει, αλλά τις επινοεί ανασκαλεύοντας τη φωτιά μέσα στο χώρο. Τα σώματά μας είναι μία από αυτές τις εικόνες που έφτιαξε με τη βοήθεια του φωτός”». Ο Γκρυνεχάγκεν συμπληρώνει: «Ο Κύριος Ζελλέ έλεγε για τον Κύριο Μωμ, αστειευόμενος: “Τους χαράκτες δεν τους χαρακτηρίζει η χαριτολογία”. Γερμανικό χιούμορ, όπως λένε οι Ιταλοί».

Pascal Quignard, «Ταράτσα στη Ρώμη», Άγρα 2002 (μετάφραση Θοδωρής Τσαπακίδης)