αστυνομικός σοσιαλισμός

Πέρα από τον Άζεφ και τη διείσδυσή του στις ριζοσπαστικές οργανώσεις, η Οχράνα χρηματοδοτούσε κρυφά τα εργατικά συνδικάτα. Ο Ζουμπάτοφ, που είχε στα νιάτα του κάποια επαναστατική δράση, αντιλαμβανόταν πως οι εργάτες είχαν πραγματικά παράπονα που ήθελαν με κάποιο τρόπο να τα εκφράσουν. Έτσι, επινόησε αυτό που λέγεται Ζουμπατοφισμός, ή αστυνομικός σοσιαλισμός. Τοποθετώντας πράκτορες της Οχράνα επικεφαλής των εργατικώς συνδικάτων, ο Ζουμπάτοφ ήλπιζε πως οι εργάτες θα κατεύθυναν τη δυσαρέσκειά τους προς τους πλούσιους μεγαλοβιομηχάνους, και όχι κατά του τσάρου. Καθώς, ωστόσο, ο Ζουμπάτοφ θεωρήθηκε υπεύθυνος για μια σειρά απεργιών, απολύθηκε από την Οχράνα τον Αύγουστο του 1903, και επικεφαλής των εργατικώς συνδικάτων διορίστηκε ο πάτερ Γκαπόν (1870-1906), ένας ορθόδοξος ιερέας που είχε αποκτήσει τη φήμη πως υποστήριζε τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Δυστυχώς, ο Γκαπόν πήρε τον ρόλο του πιο σοβαρά απ’ όσο έπρεπε.

Terry Crowdy, «Ιστορία της Κατασκοπίας», Lector2007 (μετάφραση Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης)