"ενδημικά" κακά της εποχής

Η πολιτική κατάσταση στη χώρα δεν εξομαλύνθηκε ούτε με την εκδίωξη των Γάλλων και την παλινόρθωση του Φερδινάρδου Ζ' (1814-1833). Μπροστά στη διαμάχη μεταξύ συντηρητικών και φιλελευθέρων, ο μονάρχης επέδειξε την πιο συμφέρουσα γι' αυτόν λύση: την αποκατάσταση της απολυταρχίας στην πιο γνήσια μορφή της. Ο βασιλιάς δε θέλησε να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των φιλελευθέρων (εκείνη τη στιγμή ήταν το πιο λογικό που μπορούσε να πράξει) ούτε ακολούθησε τις ρεαλιστικές υποδείξεις των Περσών (persas)*, οι οποίοι δεν έκρυψαν ποτέ τις μοναρχικές πεποιθήσες τους, υποστηρίζοντας, όμως, πως θα ήταν αναγκαίες κάποιες μεταρρυθμίσεις ώστε να αποφευχθούν τα φαινόμενα δεσποτισμού που είχαν παρατηρηθεί κατά το παρελθόν. Η απόφαση του μονάρχη ανάγκασε τους φιλελεύθερους να σχηματίσουν παράνομες οργανώσεις. Σ' αυτές συμμετείχαν αξιωματικοί του στρατού, άρτι αφιχθέντες στην Ισπανία μετά την αποφυλάκισή τους από τα γαλλικά κρατητήρια, και πρώην αρχηγοί των ατάκτων (guerilleros). Και οι μεν και οι δε είχαν πλήρως απογοητεύθει βλέποντας πως είχαν περάσει στο περιθώριο, τη στιγμή που επιβραβεύοταν με τις καλύτερες θέσεις στον κρατικό μηχανισμό οι ακραιφνείς οπαδοί του Γκοντού και στυλοβάτες του παλιού πολιτεύματος. Έτσι, μέσα από τις οργανώσεις των μασόνων και των καρμπονάρων, "ενδημικά" κακά της εποχής, προετοιμάστηκε η επέμβαση του φιλελεύθερου στρατού στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Και ο στρατός παρέμεινε για μεγάλο διάστημα ρυθμιστής των πολιτικών εξελίξεων.

*Πέρσες ονομάστηκαν οι υπογράψαντες το 1814 ένα μανιφέστο με το οποίο στήριζαν το καθεστώς της απόλυτης μοναρχίας. Το μανιφέστο αυτό άρχιζε με τη φράση: "Ήταν συνήθεια των αρχαίων Περσών"...".

J. Vicens Vives, "Σύντομη Ιστορία της Ισπανίας", Αίολος 1997 (μετάφραση Δημήτρης Φιλιππής)